Een speelbos(je)

Want met takken, bladeren, noten en bosgrond kan je eindeloos creatief en fantasierijk spelen. Bovendien bieden bomen schaduw en verkoeling, halen ze CO2 en fijn stof uit de lucht en zijn ze een woonplaats voor diertjes.

Als je geluk hebt, heb je misschien al een stukje bos op het schooldomein. Of misschien mag de school wel een aangrenzend stukje bosland gebruiken?

Een nieuw stukje bos aanplanten op school is minder evident, maar loont zeker de moeite. Het zal een hele tijd duren vooraleer de bomen stevig genoeg zijn en het speelbos beschikbaar wordt als speelplek. Doe de aanplanting in elk geval mét de leerlingen. Zo voelen zij zich medeverantwoordelijk. Vraag plantadvies aan een professional (wat en hoe aanplanten) en geef nieuwe aanplantingen voldoende water in droge periodes.

Als bomen de plaats krijgen die ze nodig hebben, hoeven ze niet gesnoeid. Je kan wel hakhoutbeheer toepassen: om de 5 à 10 jaar worden de stammen afgezaagd kort boven de grond waarna meerdere, nieuwe stammen worden gevormd. Doe dat dan wel in delen, zodat niet het hele speelbos ineens gekortwiekt wordt. Dat hakhoutbeheer kan trouwens met de leerlingen gebeuren en het snoeihout kan gebruikt worden voor kampen, vlechtwerk of een takkenril.

Je kan extra speel- en beleefelementen inbrengen zoals zit-of stapstammetjes, een greppel of een boomschommel. Gebruik natuurlijke elementen, en geen plastic of paletten, want dat kan snel rommelig ogen.

Een belangrijk aandachtspunt voor een speelbos op school is de intensieve speeldruk. Jonge aanplantingen zijn nog niet robuust genoeg en scherm je de eerste jaren best af, bv. met kastanjehouten hekwerk. Je kunt ook voorkomen dat de bodem al spelend te zeer wordt verdicht door een soort humuslaag te creëren met houthaksel (van je hakhoutbeheer). En als er al spelend teveel takken, noten, … worden ‘verbruikt’, kun je die losse elementen ook extra binnenbrengen vanuit een groter bos.

Er zijn eindeloos veel mogelijkheden met takken, bomen of vruchten voor wiskundige, taal-, muzische of bewegingsactiviteiten die voldoen aan de leerdoelen. Onze MOS-begeleider kunnen je inspireren.

Natuurlijk kan je in het speelbos ook aan natuuronderzoek doen: welke kriebelbeestjes leven er, welke vogels komen er voor en welke bomen en struiken staan er? Je kunt ook samen infobordjes maken bij enkele belangrijke struiken of bomen, een actie door leerlingen voor leerlingen.

Het is belangrijk om inheemse bomen en struiken aan te planten. Deze kunnen het best dienen als schuilplaats, voedsel of broedplaats voor vogels, kleine zoogdieren en insecten. Dood hout en ander humusmateriaal geeft dan weer leven aan een leger van opruimers, van paddenstoelen tot allerlei kleine kriebeldiertjes.

• Kinderen genieten en leren van vrij spel, maar goede afspraken zijn wel belangrijk.
• Met een lint kan je bijvoorbeeld de maximale klimhoogte aangeven.
• Wees voorzichtig met touw i.v.m. ophanggevaar.
• Planten met doorns kunnen bewust gebruikt worden als natuurlijke afscherming, maar niet op speelplekjes.
• Giftige planten kunnen als ze niet gevaarlijk giftig zijn. Het biedt kinderen juist een kans hiermee te leren omgaan.
• Laat jaarlijks een boomverzorger of andere kenner (bv. van de gemeente) controleren of er geen takken of bomen dreigen neer te vallen.