Werkgroep ongewervelden
De vrijwilligers van deze werkgroep brengen de aanwezigheid van verschillende soortengroepen zoals nachtvlinders, mieren of waterwantsen in onze provincie in kaart.
De kevers, mieren, spinnen en waterwantsen van Limburg
Kleine dieren vormen een belangrijke schakel in de voedselpiramide. Gaat het niet goed met de ongewervelden, dan heeft dat invloed op alle soorten.
De werkgroep ongewervelden bezit een massa data over meer dan 1 miljoen dieren. Sinds 1980 determineerden de vrijwilligers o.m.
- 2.730 soorten kevers
- 555 soorten spinnen
- 54 soorten mieren
- 53 soorten waterwantsen
Zo'n grote hoeveelheid data is uniek in Vlaanderen en maakt het mogelijk om interessante gegevensanalyses uit te voeren, onder leiding van de Universiteit Hasselt (afdeling biostatistiek). Bij nieuwe onderzoeken vergelijken we de situatie van nu met die van enkele decennia geleden, vaak in samenwerking met studenten van de Limburgse hogescholen of de universiteit.
Die analyses geven ons een goed beeld op de toestand van de Limburgse biotopen zoals droge heide, natte heide, loofbossen of boomgaarden en vormen de basis voor een beter beheer.
Ons doel is de uitgave van een publicatie in 2025. We verwachten dat de analyse van de resultaten in 2024 gebeurt.
Van gebiedsinventaris tot soortonderzoek
De inventarisatiegegevens van de werkgroep vormen een bron van kennis en dragen bij tot de samenstelling van de Vlaamse Rode Lijsten en de Limburgse prioritaire soorten. Op die manier dragen de vrijwilligers hun steentje bij aan de bescherming van zeldzame en kwetsbare soorten.
De werkgroep organiseert heel uiteenlopende onderzoeken:
- gebiedsinventarissen
- ecologische rapporten
- analyses van de biodiversiteit
- verspreidingsstudies
- soortenonderzoek
- terreinstudies
Recente projecten
- We onderzoeken de effecten van brandbeheer op de ongewervelden en bodemfauna van de Mechelse heide. Dat doen we samen met een biologiestudent van de UHasselt. De voorbije jaren werden droge heideterreinen van ongeveer 1ha beheerd met een controlebrand in het voorjaar. Ook voor 2024 staat zo'n controlebrand gepland. Dit is een meerjarig onderzoek.
- Sinds 2022 inventariseren we een akker en akkerrand in Rutten, om te onderzoeken welke kansen er liggen om de biodiversiteit te verhogen. In 2023 lag de focus op de ingezaaide bloemrijke akkerranden en een keverbank. De meest opmerkelijke vondst: de spin Diplocephalus graecus (O.P.-Cambridge, 1872) (Grieks dubbelkopje). Die soort vonden we voorheen alleen op de Tenhaagdoornheide, in Gingelom en Herstappe en op twee andere plaatsen in België. Intussen vonden we 230 exemplaren in Rutten, wat mogelijk wijst op een sterk toegenomen verspreiding van de spin. De soort kan hier duidelijk overleven op de akker.
- In Voeren tussen het Alserbos en Vrouwenbos realiseert de stichting Elzéard een natuurverbinding, bestaande uit kleine landschapselementen (stapstenen met boomstammen, grote meidoornen, poelen, enz.) en hoogstamboomgaarden. Samen met de UHasselt (afdeling biostatistiek) en de KULeuven (afdeling aquatische ecologie) inventariseerden we de beginsituatie. In 2022 gebruikten we op het terrein bodemvallen, malaisevallen, lichtvallen, eklektoren, batdetectoren en trailcams. Daarnaast maakten we vegetatieopnames en brachten we broedvogels in kaart. De resultaten m.b.t. de ongewervelden zullen verschijnen in het LIKONA-jaarboek 2023. In 2023 plaatsten we bodemvallen en een malaiseval in recent ingezaaide akkers.
- We verzamelden doorheen de jaren gegevens van een 60-tal belangrijke bossen in Limburg. Als die bossen ouder worden neemt het aandeel oud hout toe. Daarom is het aangeraden de bossen regelmatig opnieuw te bezoeken, maar helaas is dat niet altijd haalbaar. In 2023 kozen we ervoor om het Wijngaardbos in Hoeselt te inventariseren. Daar troffen we 225 soorten kevers aan, waarvan 93 soorten die minstens in één levensfase dood hout nodig hebben (saproxyle soorten).
- Natuurpunt beheert veel natte, bloemrijke hooilanden en interessante houtkanten in de omgeving van het Mariahof in Bree. In dat gebied plaatsten we in april 2023 twee malaisevallen en een parapluval. Opvallend is het lage aantal bloembezoekers (zweefvliegen, wapenvliegen) dit jaar: de aantallen zijn minstens gehalveerd. Zo'n slechte resultaten zagen we nog niet eerder. De geplaatste malaisevallen bleven staan tot eind september 2023, zodat we tegen nieuwjaar een eerste trend kunnen vaststellen.
“De kennis die we verzamelen draagt bij aan de bescherming van de Limburgse fauna. Maar dat is niet alles: we maken ook anderen warm voor dit thema. Soms organiseren we een insectensafari voor het brede publiek en iedereen is welkom op onze maandelijkse bijeenkomsten.”
Doe mee
Ben jij ook zo geboeid door ongewervelden? Doe dan mee met ons. Iedereen kan zijn steentje bijdragen, of je nu een beginner of een ervaren onderzoeker bent.
Word vrijwilliger
Wil je nog een stapje verder gaan? Sluit je dan aan als vrijwilliger aansluiten bij de werkgroep. Laat ons weten wie je bent en wat je zou willen doen.
Vragen?
Zin om samen met ons de Limburgse natuur te onderzoeken?
Ben jij gebeten door natuur én wil je het verschil maken voor de Limburgse natuur? Dan ben je de geknipte LIKONA-vrijwilliger.
Als LIKONA-vrijwilliger trek je samen met andere natuurliefhebbers de natuur in en help je met determinaties of met het verwerken van de onderzoeksresultaten. Uiteraard kies je zelf welke werkgroep je het meeste aanspreekt.
