Het Kolenspoor als natuurverbinding van de toekomst

Het Kolenspoor, de voormalige spoorlijn waar in 1992 de laatste trein over reed, heeft altijd al een bijzondere plaats in het Limburgse landschap gehad. Na de sluiting van de steenkoolmijnen raakte de spoorlijn in verval, maar het biedt nu, door het vooruitstrevende initiatief van de provincie Limburg, de kans om ecologische verbindingen te herstellen en de natuur te versterken. Sinds de aankoop van het oostelijke deel in 2019 transformeert de provincie het Kolenspoor tot een fietssnelweg, met oog voor het landschap en de biodiversiteit.

De herontwikkeling van het Kolenspoor tot een fietssnelweg is een duurzame manier om verleden en toekomst te verbinden. Het project maakt deel uit van de Vlaamse ambitie om een netwerk van snelle, conflictvrije fietsroutes te realiseren. Maar de waarde van het Kolenspoor gaat verder dan alleen mobiliteit. De route doorkruist verschillende landschappen, van natte moerassen tot grote heidegebieden, die van groot ecologisch belang zijn. Wat het Kolenspoor uniek maakt, is de ecologische meerwaarde die het biedt als lijnvormige natuurverbinding: het verbindt heidegebieden, vallei- en brongebieden, terills, vennen, bossen. Dit biedt betere overlevingskansen voor eerder zeldzame soorten die afhankelijk zijn van een specifiek leefgebied, zoals de gladde slang en verschillende amfibieën in valleigebieden.

Het Provinciaal Natuurcentrum (PNC) droeg haar steentje bij in het ontwikkelen van ecologische oplossingen voor de integratie van de fietssnelweg in het landschap. Dit project is daardoor een pionier op het gebied van ecologische planning, waarbij 20% van het totale budget gereserveerd werd voor ecologische maatregelen. Zo worden er herpetoducten (= tunnel voor amfibieën en reptielen) aangelegd voor o.a. de gladde slang, alsook andere ecopassages voor kwetsbare diersoorten. Daarnaast werd er aandacht besteed aan de vleermuizen en nachtvlinders, waarvoor langs het Kolenspoor aangepast verlichting wordt geplaatst.

Het ecologische beheer van het Kolenspoor stopt niet bij deze ecologische aanpassingen op het terrein. Samen met andere ecologische actoren werkte het PNC aan een natuurbeheerplan dat de biodiversiteit op lange termijn moet waarborgen. Dit plan voorziet in het beheer van het tracé voor de komende 24 jaar en vormt de basis voor structurele financiële ondersteuning. Zo blijft het kolenspoor zowel vandaag maar ook morgen een ecologisch waardevolle verbinding.

Het Kolenspoor is een krachtig voorbeeld van hoe infrastructuur kan bijdragen aan het herstel en de bescherming van onze natuur, terwijl het tegelijkertijd duurzame mobiliteit bevordert. Het is een project dat zowel innovatie als ecologisch bewustzijn uitstraalt, en als model kan dienen voor toekomstige projecten in Vlaanderen en daarbuiten.

Op de foto's (@Mine Dalemans) hieronder:

• Zitbank vervaardigd uit boomstammen uit de buurt
• Nachtverlichting
• Herpetotunnel = tunnel voor amfibieën en reptielen
• De schapentunnel
• Ecogeleiding langs het fietspad